Wynaleziona niecałe 150 lat temu żarówka uznawana jest obecnie za jeden z produktów pierwszej potrzeby. Trudno bowiem wyobrazić sobie normalne funkcjonowanie bez sztucznego oświetlenia, a nawet chwilowe awarie i wyłączenia światła w większości z nas budzą uczucie niepokoju. Co więcej, żarówki stały się również ważnym elementem aranżacji wnętrz, ponieważ ich typ, kształt, moc czy barwa mają wpływ na postrzeganie przestrzeni. Weźmy więc pod lupę różne rodzaje żarówek i sprawdźmy, czym się charakteryzują, a także jakie mają wady i zalety.
Zgodnie z najprostszą definicją „żarówki” stanowi ona elektryczne źródło światła, w którym elementem świecącym jest rozgrzane przepływem prądu włókno, wykonane z materiału, który bardzo trudno się topi. W pierwotnym wydaniu był to grafit, jednak z czasem zastąpiony on został przez wolfram. Wykonany z tego metalu drucik umieszczony jest w szklanej bańce, wypełnionej próżnią lub mieszaniną gazów. Trzecim z elementów składowych żarówki – poza kloszem i elementem świecącym – jest gwint, umożliwiający jej montaż w oprawie lampy.
Pierwsza żarówka w swojej najbardziej podstawowej formie została opatentowana przez Josepha Wilsona Swana, jednak wiele osób za jej wynalazcę uznaje Thomasa Alvę Edisona. Amerykanin swój patent uzyskał co prawda rok później, ale przyczynił się do upowszechnienia żarówki i dlatego mocniej zakorzenił się w powszechnej świadomości. Bez względu jednak na historię, żarówka odmieniła świat, przyczyniając się nie tylko do zwiększenia komfortu życia, ale również do rozwoju przemysłu. W ciągu niemal 150 lat od momentu wynalezienia, klasyczna żarówka przeszła wiele transformacji i modyfikacji, mających na celu między innymi zwiększenie jej żywotności i właściwości, a także zmniejszenie zapotrzebowania na prąd. Obecnie w sklepach znaleźć można cztery podstawowe rodzaje źródeł światła:
1. Żarówki żarowe to produkty najprostsze i najmocniej nawiązujące do pierwowzoru. W ich przypadku źródłem światła jest żarzące się włókno wolframowe, zamknięte w szklanym kloszu, wypełnionym gazem lub próżnią. Takie żarówki są łatwo dostępne, tanie i dobrze oddają kolory, jednak są też mało efektywne i bardzo energochłonne. Podczas pracy pobierają one bardzo duże ilości prądu, a większość tej energii zamiast w światło, zamieniają na ciepło. Z punktu widzenia użytkownika nie są więc ani funkcjonalne, ani opłacalne.
2. Żarówki halogenowe swoją budową przypominają żarówki żarowe, jednak wewnątrz tego typu produktów – poza obojętnym gazem – znajduje się także halogen, na przykład jod. Jego obecność pozwala na zwiększenie temperatury żarnika, co z kolei przekłada się na większą wydajność żarówki. Żarówki halogenowe dobrze oddają kolory, a ich żywotność wynosi nawet do 3000 godzin, co jest wynikiem 3-krotnie lepszym niż w przypadku żarówek żarowych.
3. Świetlówki to specyficzny rodzaj źródła światła, który w rzeczywistości jest lampą wykładowczą. W powszechnej świadomości funkcjonuje jednak jako „żarówka” i stąd też jego miejsce w tym zestawieniu. Świetlówki najczęściej mają formę szklanej rurki, wypełnionej wewnątrz gazem, a za emisję światła odpowiada tam luminofor, aktywowany przez promienie ultrafioletowe (UV). Świetlówki są bardzo żywotne (czas ich pracy to ok. 8000 godzin), pobierają niewiele prądu i mogą emitować światło o różnej temperaturze barwowej. Z drugiej strony mają opinię niezdrowych, a ich stłuczenie wiąże się z ryzykiem wycieku niebezpiecznej rtęci.
4. Żarówki LED uznawane są za najnowocześniejsze i najbardziej energooszczędne produkty, dostępnie obecnie na rynku. W ich przypadku źródłem światła nie jest klasyczny żarnik wolframowy, ale dioda elektroluminescencyjna. Żarówki LED charakteryzują się bardzo długą żywotnością (nawet 25 000 godzin), niskim zapotrzebowaniem na energię elektryczną (do 90% mniejszym niż klasyczne żarówki), a także dużą różnorodnością. Są dostępne w wielu formach i kształtach, a do tego mogą mieć dowolną temperaturę barwową. Nie zawierają też w sobie szkodliwych substancji. Ich jedynym minusem jest stosunkowo wysoka cena, jednak w przełożeniu na późniejszy czas użytkowania wydaje się być ona uzasadniona.
Podział żarówek na poszczególne typy ułatwia znalezienie najbardziej optymalnego, funkcjonalnego i energooszczędnego źródła światła. Warto jednak pamiętać, że każdy z rodzajów żarówek dzieli się jeszcze na wiele podkategorii. Żarówki – nawet w ramach jednej grupy produktowej - różnić się mogą dodatkowo:
Wybierając żarówki do swojego domu, biura czy zakładu produkcyjnego warto wziąć pod uwagę wszystkie te parametry, bo tylko wówczas efekt końcowy będzie maksymalnie zadawalający. W końcu żarówka ma nie tylko emitować światło, ale także wpisywać się w klimat pomieszczenia i mieć określony wpływ na komfort przebywających w nim ludzi.