Jakie żarówki do domu kupić?

Jeszcze do niedawna tradycyjne żarówki wynalezione przez Edisona oświetlały pomieszczenie w każdym mieszkaniu i domu. Teraz zastępują je bardziej energooszczędne świetlówki, halogeny i żarówki LED. Wybór nie jest łatwy, a opisy na etykietach wpędzają laika w zakłopotanie. Jaką żarówkę wybrać? Na to pytanie odpowie Ci nasz artykuł.

Oświetlenie elektryczne, które dla nas jest czymś naturalnym, powstało dość późno, bo dopiero 132 lata temu. Pierwowzór dzisiejszej żarówki został stworzony w laboratorium w Menlo Park, a zespołem jego wynalazców kierował Thomas A. Edison. Technologia nie była skomplikowana: umieszczony w szklanej bańce wolframowy drut pod wpływem prądu nagrzewał się i zaczynał świecić.

Co ciekawe, wynalazek Edisona przeszedł tylko nieznaczne modyfikacje, żeby stać się dzisiejszą żarówką tradycyjną. Ta technologia odchodzi jednak do lamusa, ustępując miejsca nowym żarówkom energooszczędnym. Przyczyną nie jest niski popyt, a unijne prawo, które stopniowo ogranicza sprzedaż energochłonnych tradycyjnych żarówek. Co wybrać zamiast nich? Przekonaj się.

Podstawowe rodzaje


Żarówki tradycyjne

Żarówka tradycyjna Spectrum GLS
Żarówka tradycyjna
Spectrum GLS 
Żarówka tradycyjna to lampa żarowa, która świeci dzięki rozżarzonemu, nagrzanemu do bardzo wysokiej temperatury żarnikowi wykonanemu w wolframu. Umieszczony jest on w szklanej bańce, wypełnionej obojętnym gazem lub próżnią, dzięki czemu wolfram nie utlenia się pod wpływem wysokiej temperatury. Jeszcze niedawno w ofercie były żarówki matowe i przezroczyste, ale te pierwsze – najbardziej energochłonne – zostały już wycofane ze sprzedaży, zgodnie z regulacjami unijnymi. Z biegiem czasu, ze sprzedaży mają zniknąć także żarówki przezroczyste: w 2009 z rynku zostały wycofane żarówki o mocy większej niż 100 W, w 2010 żarówki 75-watowe, w 2011 60-watowe, a w 2012 zostanie wycofana cała reszta. Decyzje UE są związane z energochłonnością tradycyjnych żarówek i ograniczeniem emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
Specjalnym rodzajem żarówek tradycyjnych są żarówki z reflektorem, czyli odbłyśnikiem, który pozwala skierować jej światło na wybrany obszar lub obiekt.

Żarówki tradycyjne dają światło o ciepłej, białej barwie, które dobrze odwzorowuje kolory.

Zalety Wady
równomierny strumień światła energochłonność (zużywają nawet do 80% więcej energii niż żarówki energooszczędne)
dobre odwzorowanie kolorów krótka żywotność
niska cena  


Świetlówki (żarówki energooszczędne)

Świetlówka Paulmann ESL
Świetlówka Paulmann ESL
Zasada działania świetlówek różni się od zasady działania tradycyjnych żarówek. Świetlówka jest rodzajem lampy wyładowczej. Luminofor, którym jest pokryta, emituje światło dzięki wyładowaniu w mieszaninie par rtęci. Świetlówki nie posiadają żarnika wykonanego z wolframu. Klasyczna świetlówka składa się rurek wygiętych w kształcie litery „U”. Niektóre są zamknięte w szklanej bańce, dzięki czemu imitują tradycyjną żarówkę.

Świetlówki można podzielić na zintegrowane i niezintegrowane. Te pierwsze są przystosowane do użycia od razu po zakupie, mogą zastąpić tradycyjne żarówki, mają wbudowany statecznik i gwint, natomiast świetlówki niezintegrowane wymagają użycia statecznika elektronicznego lub magnetycznego (można go dokupić). Inny podział każe dzielić świetlówki na kompaktowe i liniowe. Kompaktowe są zamiennikami tradycyjnych żarówek, liniowe – podłużne, w kształcie rury – służą po podświetlania większych powierzchni, np. biurowych. Podstawową zaletą świetlówek jest energooszczędność, w porównaniu z tradycyjną żarówką emitującą taką samą ilość światła zużywają aż do 80% mniej prądu. Są też bardzo trwałe, święcą od 6 do 15 tys. godzin.

Światło emitowane przez świetlówki może mieć barwę zimną lub ciepłą, odwzorowuje kolory gorzej niż tradycyjne żarówki. Strumień światła ma postać „nieciągłego widma”, co może męczyć oczy.

Zalety Wady
bardzo niskie zużycie energii – do 80% mniej niż tradycyjne żarówki męczący wzrok strumień świetlny w postaci „nieciągłego widma”
bardzo długa żywotność – do 16 tys. godzin osłabienie emisji światła w niskich temperaturach (nie dotyczy świetlówek do użytku zewnętrznego)
możliwość doboru niestandardowej barwy światła, np. dziennej, białej, żółtej spadek ilości emitowanego światła wraz z upływem czasu (nawet do 30% pierwotnej mocy)
strumień świetlny niezależny od napięcia długie nagrzewanie – żarówki włączają się po ok. 2 sekundach
  utrata trwałości podczas częstego wyłączania i włączania (dotyczy większości świetlówek)
  wysoka cena

Świetlówki zawierają niewielkie ilości rtęci, dlatego często mówi się o ich negatywnym wpływie na zdrowie. Prawda jest jednak taka, że dużo więcej rtęci trafia do naszej atmosfery z elektrowni węglowych, gdzie wytwarzana jest energia elektryczna. Zastąpienie żarówek świetlówkami pozwoliłoby w rezultacie znacznie zmniejszyć tę szkodliwą emisję. Trzeba jednak pamiętać, żeby nie wyrzucać zużytych świetlówek do standardowych pojemników na śmieci. Najlepiej oddać je do sklepu z artykułami oświetleniowymi lub do specjalnych pojemników w dużych sklepach z artykułami budowlanymi czy wyposażenia wnętrz.

Żarówki halogenowe

Halogen JDR, Kobi Light
Halogen JDR, Kobi Light
Są to żarówki, w których bańce znajduje się halogen, najczęściej jod. Dzięki reakcji, jaka zachodzi między nim a wolframem, żarówka jest w stanie świecić dużo jaśniej niż tradycyjna. Żarówki halogenowe działają 2-5 razy dłużej niż tradycyjne, świecą równomiernie, ich światło nie słabnie z czasem. Większość z nich posiada tak zwany odbłyśnik, który pozwala skierować wiązkę światła na wybrany obiekt, obszar pomieszczenia. Halogeny do działania wymagają niskiego napięcia, ale na szczęście obecnie nie ma problemu, żeby kupić żarówkę wyposażoną w specjalny transformator, który umożliwia jej działanie przy standardowym napięciu domowym 230 V.

Obecnie produkuje się ulepszone żarówki halogenowe zgodne z wymogami UE, w których znajduje się dodatkowo w ksenon albo powłoka odbijająca promienie podczerwone IRC. Te ostanie pozwalają na zaoszczędzenie energii nawet o 45%.

Żarówki halogenowe dają bielsze światło niż tradycyjne, dzięki czemu kolory wydają się być bardziej nasycone. Halogeny z reflektorem odbijającym światło to popularne oświetlenie stosowane w kuchni (np. do podświetlenia blatu), natomiast halogeny w szklanej, żarówkowej bańce, bez reflektora, to dobry zmiennik tradycyjnych żarówek.

Zalety Wady
niższe zużycie energii w porównaniu z żarówkami tradycyjnymi konieczność użycia transformatora przy wysokim napięciu
jasne światło dobrze odwzorowujące kolory wyższe zużycie energii w porównaniu ze świetlówkami i diodami LED
stała ilość emitowanego światła  
długa żywotność (3 razy dłuższa niż żarówek tradycyjnych)  
niewysoka cena  


Żarówki LED


Żarówka LED, Whitenergy
Technologia LED, czyli podświetlane diody elektroluminescencyjne, jest dość nowa i jeszcze nie dawno kojarzyła się wyłącznie z niewielkimi świecącymi lampkami w sprzęcie RTV i AGD. Od jakiegoś czasu diody LED pozwalają też na oświetlanie większych pomieszczeń. Jest to najbardziej trwały rodzaj oświetlenia (diody LED działają do 50 tys. godzin). Do tego są energooszczędne (zużywają podobną ilość energii co świetlówki). Jeszcze niedawno w ofercie były wyłącznie diody niskonapięciowe (6 V, 12 V i 110 V), obecnie standardem są diody ze znormalizowanymi przyłączami, które pracują przy standardowym, domowym napięciu 230 V. Żarówki LED odporne na wstrząsy, wyłączanie i włączanie, nie nagrzewają się. Niektóre z nich emitują światło kolorowe.

Żarówki LED emitują światło punktowe lub częściowo rozproszone, jednak nie są idealnym zamiennikiem standardowych żarówek i świetlówek (te najjaśniejsze odpowiadają tradycyjnym żarówkom 25-watowym). Nadają się np. do podświetlania kuchennego blatu, stołu, obrazu.

Jeśli zależy Ci na podświetleniu większych powierzchni, np. schodów czy wnęk biblioteczki, możesz kupić specjalny wąż LED z białymi lub kolorowymi diodami.

Zalety Wady
praca zarówno przy niskim, jak i wysokim napięciu niewielki kąt rozproszenia światła
odporność na wstrząsy wysoka cena
odporność na wyłącznie / włączanie  
energooszczędność – zużycie energii do 80% mniejsze w porównaniu z żarówkami tradycyjnymi  
trwałość do 50 tys. godzin  


Żarówki specjalne

Oprócz standardowych żarówek, których celem jest oświetlenie pomieszczeń, produkuje się wiele żarówek o niestandardowym zastosowaniu. W tabeli znajdziesz najpopularniejsze przykłady:

Rodzaj żarówki Opis Zdjęcie
żarówka kryptonowa Niewielka żarówka gazowa wypełniona kryptonem, o niskim napięciu. Bardzo trwała i jasna, stosowana przede wszystkim w latarkach.  DPM Solid Polska
DPM Solid Polska
żarówka PAR To żarówka reflektorowa z zimnym lustrem, dzięki któremu oświetlane przedmioty nie nagrzewają się. Ma to znaczenie, gdy chcesz oświetlać przedmioty wykonane z materiałów wrażliwych na ciepło.  Żarówka PAR, Spectrum
Żarówka PAR, Spectrum

 
żarówki do kuchennych sprzętów To niewielkie gruszkowe bądź kuliste żarówki tradycyjne lub halogenowe, o mocy 10-40 W i napięciu 230 V przeznaczone do piekarników, okapów, lodówek, mikrofali. Uwaga! Przy zakupie trzeba dokładnie sprawdzić, jaki gwint/trzonek i moc pasują do danego sprzętu, producent powinien podać taką informację w instrukcji.  Żarówka do piekarnika, Paulmann
Żarówka do piekarnika, Paulmann
żarówka owadobójcza Jej żółte światło nie przyciąga owadów. Poleca się ją szczególnie osobom mieszkającym w domach jednorodzinnych i w mieszkaniach parterowych, na tej wysokości owadow jest sporo.  Żarówka anty-insekt, Paulmann
Żarówka anty-insekt, Paulmann
żarówka wspomagająca wzrost roślin Jest to specjalna żarówka, zabarwiona na niebiesko lub różowo, która emituje światło idealne do wzrostu roślin. Nadaje się do ich bezpośredniego podświetlania.  Żarówka przyspieszająca wzrost roślin, Paulmann
Żarówka przyspieszająca wzrost roślin, Paulmann
żarówka telewizyjna Jej światło, umieszczone za telewizorem sprawia, że patrzenie w ekran nie męczy wzroku, a kolory i kontury obrazu są wyraźniejsze.  Żarówka TV, Paulmann
Żarówka TV, Paulmann
żarówki dekoracyjne To duża grupa żarówek (LED, świetlówek, tradycyjnych) o różnych kształtach, kolorach i wzorach, dających białe lub kolorowe światło. Ich przeznaczeniem, oprócz emitowania światła, jest dekorowanie wnętrza.  Żarówki LED kolorowe, Spectrum
Żarówki LED kolorowe, Spectrum

Jak czytać etykietę?

Dzięki regulacjom unijnym producenci muszą obowiązkowo zamieszczać na opakowaniu żarówki specyfikację techniczną. Poniżej wyjaśniamy, co kryją tajemnicze cyfry, pojęcia i symbole, które możesz na nim znaleźć.

Trzonek (gwint)

Trzonek żarówki ma ogromne znaczenie, on decyduje o tym, czy będzie pasować do danej oprawy, np. lampy.
Do oświetlania domów i mieszkań służą przede wszystkim żarówki o następujących trzonkach:Świetlówka Philips Ambiance, trzonek E27
Świetlówka Philips Ambiance,
trzonek E27

  • E14 – mały gwint, powszechny w użytku domowym, charakterystyczny dla żarówek kulkowych i świecowych,
  • E17, E26  – gwinty niewielkich żarówek wymagających niskiego napięcia 110 V,
  • E27 – najpopularniejszy rodzaj gwintu zwany „trzonkiem Edisona”, pasuje do większości lamp,
  • E40 – większy trzonek, charakterystyczny dla żarówek o dużej mocy.

Oprócz tych standardowych trzonków, żarówki – szczególnie te mniejsze halogenowe i LED – mogą być wyposażone w gwinty mniej standardowe, oznaczane różnymi literami i symbolami. Popularne przykłady to: GU10, GZ10, 2G13, G5. Pamiętaj, że przed wyborem żarówki musisz sprawdzić, czy będzie pasować do oprawy, w której zamierzasz ją umieścić.

Napięcie

Na opakowaniu powinna znaleźć się informacja o napięciu, jakie jest potrzebne żarówce do pracy.

Pamiętaj, że napięcie w standardowym domowym gniazdku elektrycznym wynosi 230 V.

W ofercie nie brakuje też żarówek niskonapięciowych. Za przykład niech posłużą żarówki halogenowe, które mogą pracować przy niskim (12 V) i wysokim napięciu (230 V). Żeby halogeny niskonapięciowe nadawały się do domowego użytku, potrzebują specjalnego transformatora. Upewnij się, że jest dołączony do żarówki lub znajduje się w oprawie. Możesz go także dokupić.

Moc

Moc jest bardzo istotnym parametrem, od niego zależy w dużej mierze efektywność świetlna żarówki.

Do oświetlania większych pomieszczeń mieszkalnych służą żarówki tradycyjne o mocy 60-100 W i świetlówki o mocy 13-30 W.

W przelicznikach mocy łatwo się pogubić, dlatego warto zastosować prosty wzór. Żeby znaleźć odpowiednik żarówki tradycyjnej, należy:

  • podzielić jej moc przez 1,3, jeśli szuka się żarówki halogenowej w szklanej bańce,
  • podzielić jej moc przez 4,5, jeśli szuka się świetlówki kompaktowej,
  • podzielić jej moc przez 6, jeśli szuka się żarówki LED.

Uzyskany wynik jest orientacyjny.

Uwaga! Przeliczniki podane na opakowaniu są często zawyżone, nie warto im ufać. Świetlówka, która według producenta zastępuje żarówkę 60-watową, może się okazać zamiennikiem 40-watowej.

Strumień świetlny

Jeśli zależy Ci na bardzo dokładnym porównaniu ilości światła emitowanego przez poszczególne żarówki (jasności), koniecznie zwróć uwagę na parametr, który może być oznaczony jako „luminancja” lub „strumień świetlny”. Podaje się go w lumenach (lm).

W przypadku żarówek tradycyjnych, zależność mocy i strumienia świetlnego przedstawia się następująco:

  • Strumień świetlny żarówki o mocy 100 W wynosi ok. 1300-1400 lm.
  • Strumień świetlny żarówek o mocy 75 W wynosi ok. 950 lm.
  • Strumień świetlny żarówek o mocy 60 W wynosi ok. 710 lm.
  • Strumień świetlny żarówek o mocy 40 W wynosi ok. 420 lm.
  • Strumień świetlny żarówek o mocy 25 W wynosi ok. 220 lm.

Szukając w sklepie zamiennika żarówki tradycyjnej o pożądanej jasności, pamiętaj podaną wyżej zależność. Dla przykładu, jeśli chcesz znaleźć odpowiednik żarówki o mocy 60 W, możesz wybrać świetlówkę o strumieniu 700-800 lm (moc 15 W). Warto wiedzieć, że taki sposób szukania alternatywy dla żarówki jest skuteczniejszy i dokładniejszy niż kierowanie się wyłącznie przelicznikiem mocy.

Kupując żarówkę, możesz się też spotkać z parametrem zwanym wydajność” albo „skuteczność świetlna”. Jest to nic innego jak zależność mocy żarówki od strumienia świetlnego, jaki wydziela (lm/W). Im wyższy współczynnik, tym bardziej wydajna żarówka.

Temperatura barwowa

Temperatura barwowa żarówki określa barwę emitowanego przez nią światła. Oznacza się ją jako „Tb” i podaje w Kelwinach (K).

Im wyższa temperatura barwowa, tym bielsze światło żarówki.

Świetlówka Philips Softone Decorative, temp. barwowa 2700 K
Świetlówka Philips Softone Decorative,
temp. barwowa 2700 K
Tradycyjne żarówki i żarówki halogenowe dają światło o stałej barwie. W przypadku tych pierwszych jego temperatura wynosi 2700 K, a w przypadku tych drugich – 3100 K. Dla porównania światło dziennie w słoneczny poranek ma temperaturę barwową około 3000 K, a w południe wynosi ona już 6500 K.

Kupując świetlówkę lub żarówkę LED, których temperatura barwowa jest różna w zależności od modelu, zwróć uwagę na ten parametr. Jeśli szukasz alternatywy dla tradycyjnej żarówki, upewnij się, że jest zbliżona do 3000 K.

 

Wskaźnik odwzorowania kolorów

Ostatnim parametrem związanym ze światłem emitowanym przez żarówkę jest wskaźnik odwzorowania kolorów. Oznacza się go jako „Re”.

W przypadku żarówek tradycyjnych i halogenów „Re” ma wartość maksymalną, czyli 100. Dzięki temu kolory są dobrze odwzorowane, co ma znaczenie szczególnie przy dobieraniu oświetlenia do łazienki.

Wartość współczynnika Re dla świetlówek i żarówek LED jest różna – mogą dawać albo zimne, albo ciepłe światło – dlatego warto sprawdzić ten parametr przez zakupem. Ma to znaczenie szczególnie wtedy, kiedy dobierasz oświetlenie do łazienki, garderoby i wszędzie tam, gdzie dobre odwzorowanie kolorów ma wyjątkowo duże znaczenie.

Regulacja natężenia światła

Symbol - nie pasuje do regulatora
Symbol oznaczający, że świetlówka
nie współpracuje z regulatorem światła.
Wszystkie żarówki tradycyjne i większość halogenów współpracuje ze ściemniaczami (regulatorami oświetlenia), dzięki którym można kontrolować ilość emitowanego światła.

Niestety, inaczej jest w przypadku świetlówek i żarówek LED. Jeśli na ich opakowaniu widzisz symbol taki jak na zdjęciu obok, oznacza to, że nie będą pasowały do standardowych regulatorów.

Można kupić świetlówki ze skokową regulacją światła, które pracują w trybie 100% i 50%, dzięki czemu można dopasować ilość emitowanego światła do swoich potrzeb.

Czas nagrzewania

Większość świetlówek wyłącza się dopiero po ok. 1-2 sekundach, a potem stopniowo emituje coraz większą ilość światła. Może się to okazać niewygodne, szczególnie jeśli żarówka ma służyć do oświetlenia ciemnego przedpokoju. W ofercie są obecnie także specjalne świetlówki, które nagrzewają się natychmiast po włączeniu.

Liczba cykli włączania / wyłączania

Ten parametr dotyczy świetlówek kompaktowych. W przypadku większości z nich żywotność skraca się w przypadku częstego włączania i wyłączania.

Jeśli szukasz żarówki do przedpokoju, łazienki i wszędzie tam, gdzie często wyłączasz i włączasz światło, nie wybieraj standardowych świetlówek, których ilość cykli włączania/wyłączania wynosi 3000-6000. Szukaj świetlówek odpornych na włączanie i wyłączanie, które są w stanie wytrzymać nawet do miliona cykli.

Temperatura działania

Jeśli szukasz żarówki do oświetlenia zewnętrznego (ogródek, ganek, drzwi), zwróć uwagę na temperaturę jej działania. Ma to znaczenie szczególnie w przypadku świetlówek i żarówek LED. Na opakowaniu powinna znaleźć się informacja o zakresie temperatur, w jakich działa żarówka. Upewnij się, że zakres jest wystarczający.

Koszty użytkowania

Każde urządzenie AGD i każde źródło światła zgodnie z regulacjami unijnymi musi zawierać na etykiecie informacje na temat klasy efektywności energetycznej, która określa stopień jej energooszczędności. Wyznacza się ją na podstawie mocy, żywotności, strumienia świetlnego. Najbardziej energochłonne żarówki tradycyjne, których moc wynosi obecnie maksymalnie 60 watów, należą do klasy energetycznej E, natomiast świetlówki, o mocy maksymalnej 27 W, należą do klasy energetycznej A.

Żeby zrozumieć, jakie znaczenie dla portfela ma zamiana żarówek tradycyjnych na energooszczędne, warto dokonać porównania standardowych żarówek służących do oświetlania pomieszczeń, biorąc pod uwagę ich trwałość, cenę, moc, koszty zużycia prądu. Jeśli wahasz się, czy warto zastąpić żarówki tradycyjne świetlówkami kompaktowymi lub halogenowymi, poniższa tabela powinna pomóc w podjęciu tego kroku:

Typ żarówki Cena żarówki Trwałość  Koszt roczny*  Koszt 3-letni*
Żarówka tradycyjna o mocy 60 W 3 zł 1000 h 49,5 zł (prąd) + 6 zł (cena 2 żarówek) = 55,5 zł 163,5 zł
Świetlówka kompaktowa o mocy 16 W 25 zł 8 000 h 13,2 zł (prąd) + 25 zł (cena żarówki) = 38,2 zł 64, 6 zł
Żarówka halogenowa o mocy 45 W 10 zł 3 000 h 37,13 zł (prąd) + 10 zł (cena żarówki) = 47,13 zł     131,39 zł

*- przy eksploatacji 1500 h rocznie i cenie prądu 0,55 zł za kWh

Żarówki LED, których moc nie przekracza kilku watów, nadają się przede wszystkim do podświetlania ścian, blatów, obrazów, schodów. Są niedrogie w eksploatacji, roczny koszt eksploatacji (z ceną żarówki) to około 20 złotych, po 3 latach koszt wzrośnie do około 27 złotych.

Producenci

Do uznanych, renomowanych producentów żarówek i świetlówek należą:

  • Helios
  • KOBI Light
  • Osram
  • Paulmann Licht Gmbh
  • Philips
  • Righi Licht AG
  • Spectrum
  • SLV
  • USHIO Inc Tokyo (BLV)
  • Whitenegry (żarówki LED)

Podsumowanie

Kupując żarówkę do domu, musisz zwrócić uwagę przede wszystkim na jej rodzaj. Pamiętaj, że w 2012 roku tradycyjne żarówki zupełnie znikną z rynku, dlatego warto już teraz wybrać rozwiązanie bardziej oszczędne, np. świetlówkę kompaktową. Przed wycieczką do sklepu stacjonarnego lub wirtualną podróżą do sklepu internetowego, warto przestudiować akapit „Jak czytać etykietę". Rodzaj trzonu, napięcie, moc, temperatura barwowa – te wszystkie czynniki są bardzo istotne przy dokonywaniu wyboru. Pamiętaj, że moc świetlówki czy żarówki halogenowej nie jest odpowiednikiem mocy tradycyjnej żarówki.

Życzymy wyboru idealnego oświetlenia do domu i jak najniższych rachunków za prąd!