Jaką kuchenkę turystyczną kupić?

Gorący kubek i jajecznica to z perspektywy biwakowicza luksusowe dania. Jeśli zamierzasz spędzić kilka dni na łonie natury, pomyśl o zakupie kuchenki turystycznej. Nie zrujnuje Twojego portfela i pozwoli przygotować gorący posiłek.

Kilka pytań, zanim kupisz

Wybór danego rodzaju kuchenki turystycznej zależy od preferowanego przez Ciebie typu turystyki. Żeby sprecyzować własne potrzeby, odpowiedz na kilka pytań. Co lubisz – długie obozowanie w jednym miejscu, czy raczej powieść drogi: codziennie gdzie indziej? Zamierzasz przygotowywać posiłki jak w domu, czy zupki instant oraz kawę i herbatę? Czym będziesz podróżować – samochodem, koleją, rowerem, kajakiem, pieszo, a może samolotem?

Rodzaje

Kuchenki turystyczne można podzielić przede wszystkim ze względu na rodzaj zastosowanego paliwa. Jedne mają charakter bardziej stacjonarny, inne są wprost stworzone do pokonywania z nimi przestrzeni.Oto rodzaje maszynek, które możesz znaleźć w sklepach:

• gazowe
• na paliwa stałe
• spirytusowe
• na różne paliwa ciekłe
• elektryczne

Dla zwolenników długiego biwakowania przewidujemy jeszcze jedną opcję: kociołek na ognisko.

Gazowe

Mogą być w formie palnika przykręcanego bezpośrednio do butli, jak też „poważnej” kuchni nastawnej, nawet z czterema palnikami. Dostępne są także jednorazowe kartusze z gazem, do których mocuje się bezpośrednio palnik z zaworem. Można również znaleźć rozbudowane modele kuchenek z funkcją grilla.

Palniki do tradycyjnych butli gazowych i kartuszy się różnią. Kupując palnik danej marki musisz wyposażyć się również w kartusz tego samego producenta.

Można spotkać zintegrowane systemy do gotowania – menażki z palnikiem gazowym. Przykładowo system stosowany przez firmę Jetboil wykorzystuje zestaw radiatorów, które kierują wytworzone ciepło wprost na dno menażki. Dzięki temu utrata energii wynosi ledwie 20, a nie jak w wielu palnikach – 60 procent. W takim zestawie szklanka wody zagotuje się w ciągu minuty, a 100-gramowy kartusz wystarczy na godzinę.

Pamiętaj! Wnoszenie butli i kartuszy gazowych na lotnisko i pokład samolotu jest zabronione! Jeżeli planujesz wyprawy, które wymagają lotu samolotem, poszukaj kuchenki na inne paliwo.

Na paliwa stałe

Czyli tzw. paliwko turystyczne. Są to niewielkie kostki lub pastylki wykonane z palnego materiału i szczelnie zapakowane. Największą ich zaletą są rozmiary i minimalna waga, co ma ogromne znaczenie w czasie transportu. W porównaniu do innych paliw, kostki są mało wydajne i długo trzeba czekać na podgrzanie nawet niewielkiej ilości wody. Ciekawym rozwiązaniem jest również paliwo żelowe, stosowane w wojskowych kocherach (jest to puszka z palnym żelem pełniąca od razu funkcję palnika).Schemat działania kuchenki Kelly KettleSzukając kuchenki turystycznej na camping, na wyprawę na ryby, górską wędrówkę czy spływ kajakowy, warto wziąć pod uwagę wyjątkowy sprzęt marki Kelly Kettle. Firma opracowała swoje własne, zupełnie rewolucyjne rozwiązanie. Zestaw składa się z bazy w formie rondla z otworem z boku oraz z komina. Do bazy wkłada się wszystko co łatwopalne – rozdrobnione gałęzie, suchą trawę, szyszki czy papier. Na bazę ustawia się komin i przez otwór w bazie podkłada się ogień. Kuchenka opiera się na działaniu tradycyjnego komina – płomień jest utrzymywany przez ciąg z dołu ku górze komina. Co ciekawe, w ściankach komina znajduje się pojemnik na wodę oddzielony od płomieni podwójną ścianką. W zależności od zastosowanego paliwa – cały pojemnik wody można zagotować w ciągu od 3 do 5 minut. To jeszcze nie koniec możliwości: na wylocie komina można ustawić palnik i jednocześnie podczas gotowania wody usmażyć jajecznicę. Mało tego, do kociołka można dokupić kratkę, którą po zdjęciu komina ustawia się na bazie kuchenki, uzyskując tym samym przenośny grill. Kociołek Kelly Kettle jest dostępny w trzech rozmiarach – z pojemnikami na wodę o pojemności 0,57 l, 1,3 l oraz 1,6 l. Sprzęt wykonano z aluminium bądź stali. Niestety nie jest to rozwiązanie tanie – ceny oscylują od 230 do 320 zł. W dodatku jeśli chcesz mieć do tego palnik, garnek i kratkę do grillowania do ceny należy doliczyć kolejne 100 zł.

Spirytusowe

Palniki wykorzystujące zjawisko palności oparów alkoholu. Są małe i tanie. W dodatku taki sprzęt można wykonać samemu, np. z puszki po piwie albo starego ekspresu do kawy.

Na paliwa ciekłe

Są to z reguły maszynki, które mogą pracować na różne paliwa – alkohol, benzynę, naftę, a nawet na olej napędowy, czy opałowy. Z angielskiego noszą nazwę multifuel albo dualfuel.

Niektóre działają tylko i wyłącznie na paliwa lekkie – benzynę, alkohol. W wielu jednak przypadkach można do nich stosować paliwo, które jest pod ręką – przykładem mało wybrednej maszynki jest XKG EX firmy MSR.

Elektryczne

Sprawdzą się tam, gdzie jest dostęp do sieci: na dobrze wyposażonych kempingach, w domkach letniskowych. Na wędrówki po górach i leśnych ostępach ich nie polecamy.

Kuchenka gazowa	Na kartusz gazowy	Na paliwko turystyczne	Kocher żelowy
Mastercook TG 5001SB	MSR Pocket Rocket	Esbit Pocket Stove	Kocher M71
Palnik spirytusowy	Palnik na paliwa ciekłe	Palnik elektryczny	Kociołek
Trangia Alcohol Burner	MSR Whisperlite International	MPM KT 021 ES	Hangel Bogracs 14 l

Parametry

Najistotniejsze z punktu widzenia użytkownika są dwie cechy kuchenek turystycznych, wielkość i wydajność.

Rozmiar

Im kuchenka mniejsza, tym łatwiej jest z nią podróżować. Najbardziej kompaktowe, najmniejsze i najbardziej poręczne to kuchenki na paliwa stałe. Przykładowo, kuchenka Esbit waży zaledwie 170 g. Złożoną można schować do kieszeni.Palniki alkoholowe są równie małe i poręczne. Skierowane są do odbiorców, którzy nie zatrzymują się na długo w jednym miejscu. W tym wypadku liczą się przede wszystkim gabaryty.

Zatem, jeśli potrzebujesz czegoś ekstremalnie małego, a przy tym będziesz gotować głównie wodę na herbatę lub zupki instant, wybierz jedną z powyższych opcji – paliwo stałe, kocher lub palnik alkoholowy.

Rozmiary kuchenek gazowych są bardzo różne. Mogą się one składać z pojedynczego palnika przykręcanego do butli lub umieszczanego bezpośrednio na kartuszu, a mogą też być wielopalnikowymi kuchniami. Istotny jest również rozmiar butli. Duże pojemniki na gaz mogą być podczas wędrówki ograniczeniem (butla z 3 kg gazu waży 6 kg). Do bardzo aktywnej turystyki warto rozważyć kupno kartuszy. Dostępne są mniejsze i większe pojemności – od 100 g do 500 g.

Butle i kartusze gazowe o różnych pojemnościach
Jetboil Jetpower 100 g	Campingaz 270 230 g	Cadac 500 g	Butla 2 kg

Maszynki na paliwa ciekłe pod względem rozmiarów wypadają doskonale. Mogą być kompaktowe – niewielki palnik zamontowany na ok. półlitrowym zbiorniku na paliwo, lub palnik i butla połączone przewodem. I jedno i drugie łatwo spakować, niewiele waży (poniżej 500 g), a paliwo można dostać niemal we wszystkich częściach globu.

Swobodnie można taką kuchenkę zabrać na pokład samolotu, a paliwo dokupić już po lądowaniu.

Kuchnie elektryczne są dość duże (szerokość do 30 cm), ciężkie (grubo powyżej 1 kg) i wymagają podłączenia do sieci, można je więc polecić jedynie do gotowania podczas wypoczynku w domkach letniskowych.

W przypadku kociołków na ognisko nie ma zbyt wielu parametrów. Mamy jedynie ich pojemność i materiał, z jakiego zostały wykonane. Najczęściej jest to aluminium, czasem stal nierdzewna, żeliwo, zdarzają się też luksusowe wersje zrobione z miedzi.

Wydajność

Wydajność poszczególnych paliw doskonale ilustruje tabela ich kaloryczności:

Paliwo	kaloryczność w kcal/kg
benzyna	11000
olej napędowy	10700
nafta	10200
propan-butan(w zależności od mieszanki)	od 7000 do 10800
spirytus	6700

I w takiej kolejności można przedstawić wyniki różnych testów przeprowadzanych przez amerykańskich speców od survivalu i biwakowania, którzy sprawdzali możliwości różnych kuchenek, zagotowując na nich wodę.Zagotowanie pół litra wody w maszynce na paliwa ciekłe firmy MSR zajmuje mniej niż 3 minuty. Przy tym butla o pojemności 600 ml, w zależności od zastosowanego paliwa, wystarczy na pracę od 100 do 170 minut.Na drugiej pozycji znajdują się kuchenki gazowe. Zagotowanie filiżanki wody w miniaturowym palniku Jetboil to zaledwie jedna minuta. Przy tym 100 gramowy kartusz gazu wystarczy nawet na godzinę pracy.Na szarym końcu znajdują się palniki alkoholowe i na paliwa stałe. Zagotowanie pół litra wody to minimum 7-8 minut, a w warunkach polowych, przy niewielkim wietrze, to grubo ponad 10 minut. Dlatego też w przypadku tych kuchenek konieczne jest stosowanie osłon. Paliwo stałe przechowywane jest w kostkach po 14 gramów (najpopularniejsze firmy Esbit). Jedna kostka pali się przez 12 minut, a jej temperatura podczas spalania może dochodzić do 700^oC.Kuchnie elektryczne, najczęściej jedno- lub dwupalnikowe, są poza tą konkurencją, ponieważ zasila je prąd sieciowy. Mają moc w granicach od 1000 W do 2500 W i bez problemu błyskawicznie zagotujesz na nich wodę oraz ugotujesz pełnowartościowy posiłek.

Akcesoria dodatkowe

Osłona

Decydując się na niewielkie palniki na paliwko turystyczne albo alkohol, trzeba pomyśleć o osłonce od wiatru. Dzięki temu przyśpieszysz podgrzanie Twoich potraw albo zagotowanie wody. Przy wietrznej pogodzie zagrzanie czegokolwiek bez osłony może być wręcz niemożliwe.

Zapalniczka, zapałki lub krzesiwo

Niektóre kuchenki turystyczne mają opcję wbudowanej zapalniczki elektrycznej – tzw. zapalnik piezo. Inne potrzebują źródła ognia z zewnątrz. Warto wybrać opcję, która zadziała w różnych warunkach pogodowych – np. zapalniczkę benzynową, zapałki sztormowe, albo krzesiwo magnezowe (krzesiwo nie sprawdzi się w przypadku kuchenki na paliwo stałe).

Adapter do kartuszy

Wadą kartuszy gazowych jest to, że po przebiciu muszą być zużyte. Adaptery zmieniają ten stan rzeczy. Kartusz w adapterze może być używany wielokrotnie. Poza tym adapter zmniejsza zużycie gazu oraz – w przypadku firmy Cadac – można go przytwierdzić do podłoża za pomocą śledzi, co znacznie zwiększy jego stabilność.

Przewód z reduktorem

Jeśli zamierzasz zasilać z butli większą kuchenkę, np. w dwoma palnikami będziesz potrzebować przewodu z reduktorem ciśnienia. Pamiętaj, że innego rodzaju przewód pasuje to tradycyjnych butli, a inny do kartuszy. Przed zakupem upewnij się, że dany przewód jest przeznaczony do kartuszy konkretnej marki.

Lampa gazowa

Mocowana bezpośrednio do kartusza lub do butli gazowej na noc zamieni Twoją kuchenkę w bezpieczne źródło światła.

Promiennik gazowy

W chłodniejsze wieczory będzie stanowić doskonałe ogrzewanie. Nakręcany na butlę gazową podobnie jak palnik kuchenki gazowej.

Grill

Niektóre turystyczne kuchnie gazowe wyposażone są dodatkowo w niewielki grill. Przykład to Arka Gasmaster BBQ 136.

Naczynia

Biwakowe naczynia – mogą być wykonane ze stali nierdzewnej albo aluminium. Bardzo często naczynia biwakowe są powleczone specjalną warstwą, aby znacznie zwiększyć przewodzenie ciepła i zmniejszyć zużycie paliwa podczas gotowania.

Adapter na kartusze	Kuchenka z grillem	Osłona na palnik	Zapalniczka sztormowa
Zestaw Cadac: adapter,palink i lampa	Arka Gasmaster BBQ 136	Tatonka Faltwindschutz	Silva Helios 2

 

Producenci i ceny

Oto kilka wybranych marek, których logotypy znajdziesz na kuchenkach turystycznych:

• Cadac
• Campingaz
• Coleman
• Esbit
• Jetboil
• MSR

Najzwyklejsze wymienne butle gazowe to bardzo ekonomiczny pomysł na turystyczne gotowanie. 2-kilogramową butlę można kupić już za 70 zł (bez gazu). Palnik to wydatek ok. 30 zł. Najtańsze kartusze o zawartości 190 g gazu kosztują niespełna 4 zł. 113-gramowy do palników MSR – 13 zł, 450-gramowy kartusz firmy Primus to koszt 35 zł. Palniki do firmowych kartuszy jak Cadac, Campingaz, MSR są droższe od tych do butli tradycyjnych – od 50 do 100 zł.Jeżeli zamierzasz zainwestować w przewód z reduktorem, musisz przygotować minimum 60 zł. Cena dużej turystycznej kuchenki kempingowej to ok. 200 zł.Znacznie tańsze są kuchenki na paliwko turystyczne lub palniki spirytusowe – kosztują od ok. 10 zł do 40 zł. Pół litra denaturatu to 4 zł zaś 20 kostek paliwa Esbit to 12 zł. Możliwości tych kuchenek są jednak o wiele mniejsze od kuchenek gazowych. Warto też dokupić osłonę, a to już wydatek kolejnych 40 zł, chyba, że przygotujesz ją własnoręcznie. Jeśłi chcesz kupić Kocher żelowy zapłacisz zań ok. 10 zł. Cena tubki paliwa żelowego wynosi ok. 20 zł.Benzynowa kuchenka MSR Whisperlite, która zebrała na całym świecie doskonałe recenzje, w Polsce została wyceniona na ok. 450 zł z pojemnikiem na benzynę (600 ml).Zakup elektrycznego palnika turystycznego będzie wiązał się z wydatkiem od 70 do 200 zł.Warto również sprawdzić lodówki turystyczne.

Podsumowanie

Koszt kuchenki – od kilkudziesięciu do kilkuset złotych, gorąca zupa na biwaku w czasie deszczowego dnia – bezcenna. Dlatego taki sprzęt warto mieć. Zdecyduj, co dla Ciebie będzie najbardziej odpowiednie. Co lubisz – długie obozowanie w jednym miejscu, czy raczej powieść drogi: codziennie gdzie indziej?Jeśli lubisz kamping stacjonarny to zdecydowanie dobrym rozwiązaniem będzie tradycyjna 2-kilogramowa butla gazowa lub kociołek na ognisko (o ile jesteś w miejscu, gdzie można je palić). Gotowanie na butli jest bardzo wydajne, nie przyniesie jednak tyle radości, co przyrządzanie posiłku w kociołku. W końcu biwak ma być oderwaniem od codzienności, także podczas gotowania. Na rajdy piesze, rowerowe, kajakowe i pielgrzymki będziesz potrzebować czegoś bardziej poręcznego – np. palnika na kartusze gazowe. Najmniejsze firmy MSR to zaledwie 113 gramów. Zamierzasz przygotowywać posiłki jak w domu, czy zupki instant oraz kawę i herbatę? Jeśli wyruszasz na wyprawę survivalową i nie w głowie Ci pichcenie, a wszystko czego potrzebujesz to gorąca woda na herbatę lub zupę w proszku, wybierz palnik spirytusowy lub na paliwo stałe. Podczas przemieszczania się przez leśny gąszcz na pewno docenisz ich niewielkie rozmiary i wagę. Czym będziesz podróżować – samochodem, koleją, rowerem, kajakiem, pieszo, a może samolotem?Jeżeli na biwak jedziesz SUVem z przyczepką, nie musisz się przejmować tym, że butla gazowa zwiększy bagaż o kolejne 3,5 kg. Możesz zainwestować w kilkupalnikową kuchenkę z grillem. Natomiast każda inna opcja narzuca ograniczenia wagowe. Musisz jednak znaleźć równowagę między gabarytami i możliwościami. Lekkie i niewielkie są maszynki na paliwa ciekłe. Musisz jednak liczyć się z tym, że kosztują sporo. Drugi cenowy biegun lekkiego sprzętu to kuchenki na paliwo stałe i spirytusowe. Są tanie i lekkie, jednak ciężko ugotować na nich coś więcej poza błyskawicznym makaronem. No i pamiętaj, że od samolotu nie zabierzesz ani butli za gazem, ani żadnej palnej cieczy.Życzymy przyrządzania pysznych biwakowych potraw!